زیاد دو اشکال وجود دارد اولاً راننده کف مزرعه را ندیده و نمی‌تواند با اطمینان به سرعت عادی خود ادامه دهد ثانیاً در ارتفاع زیاد زراعت به هم رسیده و در موقع استفاده از چرخ‌های عادی تراکتور که عرض آن‌ها 40 سانتی‌متر می‌باشد 8 تا 12 درصد محصول در هر نوبت سم‌پاشی در زیر چرخ‌ها له می‌شود که زارعین مایل به تحمل چنین خسارتی نمی‌باشند در حالی که در سم‌پاشی علف‌های هرز که ارتفاع محصول 20 تا 30 سانتی‌متر می‌باشد در صورت لهیدگی محصول مجدداً پنجه زده و ترمیم انجام می‌شود. برای استفاده صحیح از سم‌پاش قبل از سم‌پاشی می‌بایستی آن را کالیبره نمود. کالیبراسیون عبارتست از تنظیم سم‌پاش جهت پاشش مقدار معینی محلول سمی در هکتار که این عمل پس از اطمینان از کارکرد صحیح بخش‌های مختلف سم‌پاش انجام می‌شود که شامل موارد زیر می‌باشد.
کنترل توری دهانه مخزن و توری زیر مخزن و محکم بودن درب مخزن، کنترل کلیه اتصالات از مخزن تا نازل از نظر عدم وجود چکه و ریزش و عملکرد صحیح پمپ و رگولاتور، عدم وجود لقی در لولاهای خرپای بوم، در امتداد هم بودن بخش‌های مختلف بوم و مساوی بودن فاصله دو طرف بوم از زمین، هم جهت بودن خط پاشش نازل‌ها به لوله‌های سم (در مواردی جهت جلوگیری از برخورد پاشش نازل‌ها به هم خطوط پاشش با زاویه بسیار کم از لوله‌های سم قرار می‌گیرند که در این صورت باید خطوط پاشش نازل‌ها نسبت به هم موازی باشد.)، مساوی بودن فاصله نازل‌ها از هم (50 سانتی‌متر)، اطمینان از عملکرد فنر و گوی لاستیکی تورهای چکه‌گیر، یکنواختی پاشش نازل‌ها، یکنواختی شماره کلیه نازل‌ها به هم از نظر دبی و از زاویه پاشش، عدم تداخل شیلنگ‌های رابط بوم به محوطه پاشش نازل‌ها و تنظیم بودن فاصله نازل‌ها از بالای محصول برابر توصیه کارخانه سازنده.
2-2-2 عوامل موثر در کالیبراسیون یک سم‌پاش
1- زاویه پاشش و دبی نازل
2- سرعت حرکت تراکتور
3- فشار سم‌پاشی
الف: زاویه پاشش و دبی نازل
زاویه پاشش، دبی نازل از شماره روی آن مشخص می‌گردد به عنوان مثال اگر در روی نازل شماره 11003 یا 8002 نوشته شده باشد. دو یا سه رقم سمت چپ یعنی 110 و 80 زاویه پاشش نازل را به درجه نشان می‌دهد که هر چه زاویه پاشش بیشتر شود ارتفاع پاشش نازل کمتر خواهد شد. پس برای جلوگیری از برخورد بوم به زمین در زراعت‌های کوتاه از نازل با زاویه پاشش کم و در زراعت‌های بلند از زاویه پاشش زیاد استفاده می‌شود دو رقم آخر نازل یعنی 03 و 02 دبی نازل را در دقیقه در فشار 8/2 بار (فشار استاندارد) نشان می‌دهد که بر حسب گالن آمریکایی می‌باشد مثلاً در نازل 11003 دبی 3/0 گالن آمریکایی در فشار 8/2 بار می‌باشد هر گالن آمریکایی 78/3 لیتر بوده پس دبی این نازل در فشار یاد شده برابر با 134/1 لیتر در دقیقه (78/3 × 3/0) خواهد بود ساده‌ترین روش تعیین خروجی نازل‌ها با اندازه‌گیری زمان پر شدن یک قوطی خالی یک لیتری سم و محاسبه میزان محلول خروجی در یک دقیقه انجام می‌شود.
برای مثال اگر قوطی یک لیتری در 40 ثانیه پر شود میزان محلول خروجی در دقیقه 5/1 لیتر خواهد بود.
ب: سرعت حرکت تراکتور
سرعت حرکت تراکتور بستگی به مسطح بودن مزرعه و عرض بوم و ارتفاع بوم از زمین دارد. در کشورهای پیشرفته که مزارع تسطیح شده و برای حرکت چرخ‌های تراکتور جای چرخ‌ها را در مزرعه نکاشت گذاشته‌اند و مسیر را هموار می‌نمایند سرعت حرکت تراکتور تا 14 کیلومتر در ساعت دیده می‌شود ولی در شرایط کشور ما که زمین‌ها اغلب ناهموار و نکاشت گذاشتنی جای چرخ‌ها نیز معمول نمی‌باشد سرعت حرکت تراکتور بین 4 تا 6 کیلومتر در ساعت است. چون تراکتورها اغلب کیلومتر‌شمار نداشته یا ممکن است کیلومتر‌شمار خراب باشد لذا با اندازه‌گیری فاصله طی شده در یک دقیقه می‌توان سرعت تراکتور را به کیلومتر در ساعت محاسبه نمود. برای مثال اگر فاصله طی شده در یک دقیقه 60 متر باشد فاصله طی شده در ساعت 3600 متر یعنی 6/3 کیلومتر خواهد بود. با افزایش سرعت میزان محلول مصرفی در هکتار کاهش می‌یابد.
ج: فشار سم‌پاشی
فشار نیز یکی از عوامل تعیین‌کننده میزان محلول مصرفی در هکتار می‌باشد. هر چه فشار افزایش یابد میزان محلول مصرفی نیز افزایش می‌یابد میزان فشار در سم‌پاش‌های بوم‌دار از 1 تا 5 بار تغییر نموده و فشار متعارف در مبارزه با علف‌های هرز بین 3-2 بار و در مبارزه با آفات و بیماری‌های گیاهی 4-3 بار می‌باشد. چون سازندگان عموماً به غلط از فشار‌سنج‌های 60 یا 100 بار استفاده می‌نمایند لذا اندازه‌گیری دقیق فشار عملاً ممکن نبوده و برای تعیین میزان دقیق فشار می‌توان محلول خروجی از نازل در یک دقیقه را اندازه‌گیری و آن را با ارقام یاد شده در جدول نازل‌ها مقایسه و میزان فشار موجود را تعیین نمود که برای رسیدن به فشار مطلوب با تغییر پیچ تنظیم رگولاتور می‌توان به اندازه لازم دست یافت.
کلیه عملیات کالیبراسیون با آب انجام می‌گیرد و چون محلول‌های سمی بسته به میزان سموم حل شده و نوع سموم غلیظ‌تر از آب بوده و خروجی آن از نازل‌ها 3-5 درصد کمتر می‌باشد لذا میزان آب به دست آمده در کالیبراسیون باید 3-5 درصد بیشتر از میزان محلول سمی باشد.
میزان محلول مصرفی در هکتار با فرمول زیر محاسبه می‌شود.
= میزان محلول مصرفی در هکتار
در صورتی که رقم به دست آمده در کالیبراسیون با میزان محلول مورد نظر مطابقت نداشته باشد چه باید کرد؟
اگر رقم به دست آمده در کالیبراسیون با رقم مورد نظر بیش از 10 درصد اختلاف داشته باشد باید با کاهش یا افزایش شماره نازل به رقم مورد نظر رسید ولی در صورتی‌که اختلاف رقم به دست آمده با رقم مورد نظر کمتر از ده درصد باشد به راحتی می‌توان با تغییرات فشار و سرعت میزان مصرف در هکتار را تنظیم نمود.
2-2-3 سرویس و نگه‌داری سم‌پاش 400 لیتری پشت‌تراکتوری بوم‌دار
برای نتیجه‌گیری از سم‌پاشی‌ها و بالا بردن راندمان سم‌پاش لازم است قبل از شروع عملیات کلیه کنترل‌های یاد شده در بخش کالیبراسیون را انجام داده و نسبت به رفع اشکالات اقدام نمود. معمولاً اشکالات گرفتگی توری‌ها و نازل‌ها و لقی بوم و نامنظم بودن ارتفاع بوم در دو طرف موجب کاهش شدید کیفیت سم‌پاشی می‌گردد. علاوه بر کنترل‌های یاد شده در مصرف علف‌کش‌های گندم که معمولاً در فصل ملایم و سرد انجام می‌شود بعضی از سموم علف‌کش بدون اینکه فاسد و خراب باشند ممکن است به علت سرمای هوا در انبار یا در حین کار به صورت بلوری در آمده و این بلورها موجب گرفتگی فیلترها و ایجاد اختلال در پاشش گردد. لذا قبل از ریختن سموم به داخل مخزن باید وضع ظاهری آن‌ها را کنترل و در صورت مشاهده بلور یا لخته و رسوبات از مصرف آن‌ها خودداری نموده هم چنین قبل از شروع به کار روغن پمپ را کنترل و کسری آن را جبران کرد. در پایان سم‌پاشی روزانه باید پس از تخلیه کامل محلول باقی‌مانده در ته مخزن و لوله‌ها و زدودن رسوبات و مواد زائد ته مخزن مقداری آب تمیز در مخزن ریخته و سم‌پاشی را با فشار زیاد انجام داده و مسیرهای محلول سمی را شستشو داد و پس از آن بسته به وضعیت آب مصرفی هر روز یا هر چند روز یک‌بار کلیه فیلترهای موجود را باز و شستشو و تمیز نمود و در صورت پارگی فیلترهای پشت نازل آن‌ها را تعویض نمود.
برای جلوگیری از مکش لجن و گل و لای به داخل مخزن در دهانه لوله آبکش باید یک عدد توری مناسب با سوراخ‌های ریز نصب گردد. یکی از کارخانجات خارجی برای جلوگیری از کشیده شدن لجن به داخل مخزن یک نوع توری شناور را طراحی نموده که این توری در چند سانتی‌متری زیر سطح آب قرار گرفته و آب صاف را به داخل مخزن هدایت می‌کند.
چون پر کردن مخزن با دست ممکن نبوده و آبکشی مستقیم با لوله مکش سم موجب استهلاک شدید پمپ و اتلاف وقت می‌شود لذا آبکش‌های بسیار ساده‌ای طراحی و ساخته شده که در این آبکش‌ها محلول سمی باقی‌مانده در ته مخزن با فشار به سوراخ وسط دستگاه هدایت و محلول با فشار از دهانه سوراخ خارج شده و در موقع خروج در اطراف خود ایجاد خلأ می‌کند که همین عمل موجب حرکت مقدار زیادی آب به طرف مخزن می‌گردد. به طوری که در هر دقیقه 100 لیتر محلول به مخزن وارد می‌شود و در حالی که با مکش معمولی پمپ در هر دقیقه حدود 25 لیتر محلول مکیده می‌شود.
در موقع سم‌پاشی پمپ باید درست مقابل محور PTO باشد تا استهلاک آن کم شود. در پایان فصل سم‌پاشی که سم‌پاش تا مدت زیادی در انبار می‌ماند باید پس از شستشوی کامل کلیه قسمت‌های داخلی و بیرونی سم‌پاش، کلیه نازل‌ها و توری‌های پشت نازل و توری زیر مخزن را باز و قطعات خراب را تعویض و پس از خشک شدن لوله‌ها و مسیرها آن‌ها را مجدداً نصب نمود و در صورت ضعیف شدن عملکرد پمپ آن را تعمیر و آماده کار کرد و سم‌پاش را در جای مناسبی قرار داده و روی آن را نایلون پوشانید (فلاح جدی، 1379، 46).
2-3 نازل
“نازل مهم‌ترین قسمت یک سم‌پاش می‌باشد، نازل وسیله‌ای است که محلول سم به صورت ذرات ریز و تحت فشار از آن خارج و پخش می‌شود. نازل از فلز ضد زنگ و مقاوم به مواد شیمیایی و فشار طراحی و ساخته می‌شود. کیفیت، حالت و فرم و مقدار محلول سم پاششی به وسیله طرح نازل و شرایط عمل آن تعیین می‌گردد. بر اثر معیوب بودن نازل‌ها محلول‌پاشی غیر یکنواخت صورت می‌گیرد که اغلب سبب 10 برابر تفاوت در میزان ماده شیمیایی واقعی به کار برده شده می‌شود این غیر یکنواختی، سبب آسیب رسانی به گیاه زراعی در میزان‌های بالای مصرف و عدم کنترل علف‌های هرز در میزان‌های پایین می‌شود.
2-3-1 ساختمان نازل
نازل‌ها معمولاً از چهار قسمت تشکیل شده‌اند شکل(2-9).
شکل(2-9) ساختمان نازل
2-3-1-1 بدنه نازل
بدنه، اسکلت نازل می‌باشد، جنس آن از برنج، آلومینیوم، فولاد ضد‌زنگ و یا پلاستیک فشرده مقاوم می‌باشد. صافی و نوک نازل در بدنه نازل قرار می‌گیرند. بدنه نازل به صورت مستقیم و یا غیر‌مستقیم به بوم متصل می‌شود.
2-3-1-2 درپوش نازل
صافی و نوک نازل توسط درپوش نازل در داخل بدنه نازل مستقر و محفوظ می‌شود.
2-3-1-3 صافی نازل
جهت جلوگیری از مسدود شدن نازل در بدنه آن صافی نازل قرار دارد که بعد از استفاده باید بازدید و شستشو گردد.
2-3-1-4 نوک نازل
نوک نازل در بدنه نازل قرار می‌گیرد و بسته به نوع سم‌پاش و ابعاد مختلف نازل‌ها نوک نازل‌ها با هم متفاوت می‌باشند.
2-3-2 انواع نازل
2-3-2-1 نازل سوزنی مارپیچ‌دار
محلول سم در این نازل‌ها از میان شیاری مارپیچ یا جسمی حلزونی شکل بنام سوزن که در داخل نازل قرار دارد عبور می‌کند. محلول سم در اثر عبور از این مارپیچ دارای حرکت گردبادی شده و سرعت می‌گیرد و از سوراخ دایره‌ای شکل بنام پولک که در، درپوش نازل قرار دارد، به صورت ذرات ریز و مخروطی خارج می‌شود.
2-3-2-2 نازل بدون سوزن
این نوع نازل فاقد سوزن می‌باشد و سوراخ خروجی محلول سم بزرگتر از نوع سوزنی می‌باشد. محلول سم پس از خروج از نازل به مانعی که در جلوی سوراخ نازل قرار دارد برخورد می‌کند و به صورت قطرات ریز پخش می‌شود.
2-3-2-3 نازل شیاری
نازل شیاری از نظر ساختمان شبیه نازل بدون سوراخ می‌باشد با این تفاوت که سوراخ آن به جای گرد بودن به صورت یک شیار مستطیلی می‌باشد. این نوع نازل برای پوشش یکنواخت محلول سم روی علف‌های هرز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2-3-2-4 نازل مخروط‌پاش توپر
از این نازل‌ها برای سم‌پاشی به طریقه نقطه‌ای استفاده می‌گردد. در این نوع نازل در وسط مخروط، پاشش بیشتر و در اطراف پاشش کمتر است. جهت پاشیدن کود مایع روی گیاه و پاشیدن حشره‌کش‌ها روی گیاه از آن استفاده می‌شود. زاویه پاشش محلول سم از 30-120 درجه متغیر
