لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 122

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن
درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

پا پیش-گذاشتن پیشقدم شدن-آستین بالا زدن
پیت پیت کردن-پچ پچ کردن-نجوا کردن

بوق سگ-بسیار دیر وقت

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن
بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

خون کسی را به شیشه کردن-کسی را رنج و آزار بسیار دادن

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

 

از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز

 

ریش بز-گیاهی همیشه سبز و پرشاخه

زُل-خیره
 

 

 

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

آب از آب تکان نخوردن(رخ ندادن جنجال و هیاهو، آرام ماندن اوضاع)
به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن
از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

 

خرخور-چیزی که قابلیت خورده شدن را از دست داده است

از قلم انداختن(از یاد بردن، مورد بی‌توجهی قرار دادن)

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

آخِی-صوتی برای تاثر یا شادی
آب سیر-جانور خوش‌رفتار

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

خاک به سری-همبستری زن با شوهر

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند

داماد-مرد تازه زن گرفته

 

 

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند

ابرو انداختن-ابرو آمدن
خاطرخواه شدن-عاشق شدن-دل باختن

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

چارقد قالبی-نوعی چارقد که آن را آهار می زدند تا راست و منظم بایستد

چشم و ابرو-زیبایی چهره

زبیل-آشغال-زباله

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو
توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی

رومیزی-منسوب به میز

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن
خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن
 

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

بالا تنه-از کمر به بالای بدن

خواب و خوراک-خورد و خواب

بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

چراغانی کردن-جشن گرفتن

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن
پیش کنار-بیضه-خایه
بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

خالی بند-چاخان-دروغ گو

 

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

در آمدن از زیر بته-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

چرخ کسی را چنبر کردن-به اصرار کسی را به کار واداشتن-پیله کردن

روغنی-آلوده به روغن

تازه کار-کم تجربه-مبتدی-ناشی

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

آب‌کور-کسی که سودش به دیگران نمی رسد

زُل-خیره

آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن
چار نعل-به سرعت-به تاخت

حال و احوال کردن-سلام و احوال پرسی کردن

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک

از کاسه درآمده(بیرون‌زده، ورقلمبیده)

 

زهر چشم-نگاه خشم آلود

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

 

چوب حراج چیزی را زدن-در برابر تاراج و غارت قرار دادن

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

تب و تاب-سوز و گداز
پاره آجر-شکسته ی آجر

خاله خواهر خوانده-نگا. خاله خاک انداز

 

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن
خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی

بی رگ-بی غیرت-بی حس

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

خدا گرفتن-به عذاب خدا گرفتار شدن-بدبخت شدن

 

دلداری دادن-تسلی دادن

به آخر خط رسیدن-به پایان کار

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

دله-ظرف حلبی

بد گل-زشت-بد ترکیب

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

خرده کاری-کار جزیی

افقی برگشتن-شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

چیز-آلت تناسلی

افتادن دست(از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن)

رنگ شدن-گول خوردن

چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

آمد(فرخندگی، خوش‌قدمی)

جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

جَر-پیچ و خم راه

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

خارج از مرکز-مزایایی که به کارمندان خارج از پایتخت داده می شود

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

آس و پاس-در نهایت تهیدستی-بینوا-مفلس

خانه خمیر-نگا. خانه خراب

راه اندازی-راه انداختن

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن
چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن
دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

تمدن-شهری گری- مجازن: تربیت و ادب

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

خایه قوچی-نوعی شیشه ی کوچک بیضی شکل

بده بستان-داد و ستد-معامله

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

دق دلی-دق دل
چین چین-پر از چین
در هم-به هم آمیخته-سوا نکرده
از کسی خوردن-توانایی مقابله با کسی را نداشتن

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

دُوال پا-آدم سمج

باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

بور شدن-دماغ سوخته شدن-خجالت زده شدن

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد
خدا برکت-خدا بیش ترش کند

دو لول-اسلحه ای بلند دارای دو خانه برای فشنگ گذاری

امان کسی را بریدن-کسی را درمانده و بیچاره کردن

 

حاشیه رفتن-سخنان دور از موضوع گفتن-منحرف شدن از مطلب

پاگون-سردوشی

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

خرخاری-همدیگر را خاراندن

بی معنی- بیخود
از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)
دزد و حیز-نادرست و مکار

به ریش کسی خندیدن-کسی را مسخره کردن

آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

بازارچه-گذرگاه سرپوشیده با چند مغازه و دکان

پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد
از شوخی گذشته-حالا برسیم به مطالب جدی

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

اطفال باغ(گل‌های تازه)

 

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

آرد خود را بیختن و الک را آویختن-کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه
چفت-چسیده-تنگ-زنجیر در
رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

چیز فهم-عاقل و فهمیده

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

خدا کند-ای کاش

اجاق-دودمان

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش

 

زد و بندچی-توطئه گر-ساخت و پاخت کننده

آفتابه خرج لولهنگ کردن(چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن)

 

آلت فعل(وسیله‌ی انجام کار)

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

جیک جیک کردن-غرغر کردن-جویده جویده حرف زدن

پیچ گوشتی-وسیله ای که با آن پیچ را باز و بسته می کنند

 

 

زار-کوتاه شده ی زایر

 

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

چله داشتن-عزادار بودن در روز چهلم مرگ عزیزی

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

زیر دُم سُست-زن منحرف

 

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

 
پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

خبرکش-سخن چین

خانم-زن بدکاره-هرزه

خوش قلق-رام-خوش خوی

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)
دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

 

از پشه گوشت کبابی خواستن(خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن)

زمین زدن-به زمین انداختن چیزی یا کسی-شکست دادن حریف در کشتی-سبب پایین آمدن بهای چیزی شدن
برچسب زدن-تهمت زدن
این دو کله‌دار-خورشید و ماه

پر و بال-امکان-فرصت

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

خدا نگهدار-خدا حافظ

 

جگری-به رنگ جگر

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

از شوخی گذشته-حالا برسیم به مطالب جدی

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

پس دادن-خریده ای را به فروشنده باز گردانیدن-باز دادن چیزی که گرفته اند

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

آب شیراز(شراب)

بخت-شانس-اقبال-شوهر

خونین و مالین-زخمی-خونی شده

دست به دامان کسی شدن-به کسی پناه آوردن-به کسی متوسل شدن

چس گرگی پا شدن-صبح زود برخاستن

بی سر و پا-پست-فرومایه

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

 
داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

 

چله نشینی-خانه نشینی

پَخ دار-چیزی که تیزی لبه های آن گرفته شده باشد

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

خوش حرکت-خوش رفتار-طناز
خشتک نشور-آدم پست و بی ارزش
توی آش کسی آب سرد ریختن-عیش کسی را کور کردن-بساط کسی را به هم زدن
پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

پرداختی-مبلغ داده شده

 
به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

چشم باباقوری-نابینا-کور

چوق-چوب-تومان

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما

دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن
از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

 

خورد و برد-افراط و زیاده روی-ریخت و پاش-تعدی و تجاوز

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن
برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن
اهل نشست-تارک دنیا-گوشه‌نشین
از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

 

انگشت خوردن(افسوس خوردن، پشیمان بودن)

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری
افسارگسیخته(سرکش)

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

خُردینه-بچه ی خردسال

از بیخ گوش کسی گذشتن(در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن)

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

خودخوری-حالت خودخور

دَم باز-چاپلوس-متملق

آب از آتش برآوردن(کار محال کردن)

در دست-آماده-حاضر

 

خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن
باریک-دقیق-حساس

ژست-طرز حرکت و رفتار شخص
ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

تو خشت افتادن-به دنیا آمدن

تو دوزی-دوختن از درون

خانه یکی-صمیمی و یکدل

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

بی فک و فامیل-بی کس و کار

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

حرف شنو-سر به را-مطیع

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

دمامه-زن خشن-زن بی حیا و پاچه ورمالیده-آپارتی

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

 
رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

خلاص-تمام شد-مُرد

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو

 

 

خانه خمیر-نگا. خانه خراب

زیر پوست کسی آب رفتن-چاق شدن-ثروتمند شدن

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد